Hypnotherapie helpt bij prikangst. Eén op de vijf mensen heeft last van prikangst. Deze mensen ervaren angst om geprikt te worden met een naald, vaak in medische context. Deze angst kan te maken hebben met gedachten aan pijn. Met angst voor iets scherps dat het lichaam binnendringt of met angst om ‘iets’ van zichzelf kwijt te raken. Onder de angst kan een traumatische ervaring uit het verleden liggen.
Dit is de eerste in een serie van vier artikelen naar aanleiding van de AVROTROS-documentaire ‘De kracht van placebo’s, nepoperaties en augmented reality | Dokters van Morgen’, uitgezonden op 1 juni 2020.
Prikangst is een uitingsvorm
Claudie van Ginneken, van praktijk Anachroon Therapie in Arnhem, legt uit: “Prikangst is een uitingsvorm. De onderliggende angst kan verschillen. Het kan gaan om angst voor pijn of angst voor iets dat het lichaam binnenkomt. Ook kan het gaan om angst om bloed of iets van zichzelf kwijt te raken als de huid is doorboord. Verder kan het ook angst zijn om de zeggenschap over het eigen lichaam te verliezen of angst vanwege een eerdere negatieve ervaring. Bij kinderen is de voornaamste angst dat het prikken pijn doet of dat iemand zich onvriendelijk opstelt.” Claudie behandelt in haar praktijk zowel volwassenen als kinderen. Bij prikangst werkt ze bij voorkeur met hypnotherapie.
Nare (jeugd)ervaring als oorzaak
“Prikangst kan te maken hebben met een jeugdervaring”, vertelt José Klaassen-Kersten van Praktijk voor psycho- en hypno-psychotherapie “Adhese”. “Als iemand als kind in een ziekenhuis heeft gelegen kan dit op latere leeftijd prikangst geven. Het kind kan namelijk een nare ervaring hebben gehad met prikken. Dit kan zijn in de vorm van pijn, maar ook in de manier waarop er met hem of haar is omgegaan. Daarnaast kan het kind de angst ook overnemen van iemand uit de directe omgeving. Bijvoorbeeld wanneer één van de ouders zelf bang was voor prikken. Of het kind kan op school andere kinderen hebben zien en horen schreeuwen bij prikken. Ook kan het kind angstig zijn geworden na het meemaken of zien van een ongeluk.” Het kan zijn dat er zo onbewuste overtuigingen zijn geassocieerd met het prikken of dat er een emotionele lading is ontstaan. Hypnotherapie is een effectieve behandelmethode om overtuigingen om te buigen. Emotionele ladingen kunnen worden losgelaten en eventuele trauma’s worden verwerkt. José werkt in haar praktijk eclectisch, wat wil zeggen dat ze hypnose als techniek inzet binnen haar totale psychotherapeutische aanpak. Bij prikangst werkt ze voornamelijk met hypnotherapie.
Uitingsvormen bij kinderen
Tilly van Dijk, van praktijk Vlinderconsult in Haarlem, merkt op dat prikangst zich op allerlei verschillende manieren kan uiten. “Bij kinderen zie ik vooral paniekaanvallen, slecht slapen, boosheid, woede, slaan en schoppen. Vaak in combinatie met dwars gedrag en soms ook grof taalgebruik; kortom verzet. En rond de tijd dat de prik gehaald moet worden, zoals bijvoorbeeld de 9-jarigen prik, zie ik vaak slechte schoolresultaten. In het ergste geval is er sprake van een trauma. Bij de prik is er dan zoveel stress, angst en paniek dat kinderen weglopen, schreeuwen en gaan slaan, zegt Tilly.”
Ze werkt met kinderen en volwassenen, vaak in samenwerking met (kinder-)fysiotherapeuten, (kinder-)artsen, (kinder-)psychologen, psychiaters en huisartsen. Tilly: “Ik krijg vaak kinderen doorgestuurd door kinderartsen. Die hebben dan vaak al een langer medisch traject achter de rug.”
Uitingsvormen bij volwassenen
Bij volwassenen uit prikangst zich vooral door vermijdingsgedrag, geeft Claudie van Ginneken aan. “Iemand met prikangst zal zijn best doen te voorkomen dat er bloed wordt afgenomen of een injectie wordt toegediend. Dit kan voor deze mensen reden zijn af te zien van medicatie die wordt gecontroleerd met bloedonderzoek, van vaccinaties of van medisch onderzoek.” Doordat volwassenen vaak effectiever zijn in het vermijden, merkt Claudie dat die pas naar haar praktijk komen als het écht noodzakelijk is.
Hypnotherapie helpt!
Een hypnotherapeut kan helpen de prikangst te verminderen of weg te nemen. Er wordt dan bijvoorbeeld stressreductie via EMDR ingezet, gecombineerd met hypnotherapeutische interventies als ontspanningsoefeningen, ademhalingsoefeningen en visualisaties. Tilly van Dijk maakt visualisaties op maat over het prikken: “Het is altijd maatwerk. Het ligt eraan hoe diep de angst zit en of het wellicht om een trauma gaat. Met veel respect, erkenning en luisteren naar de beleving van het kind maak ik vervolgens een plan op maat.”
Bij lichte prikangst
Claudie van Ginneken legt uit dat bij lichte prikangst het aanleren van afleiding zoeken vaak al voldoende is: “Denk daarbij aan het bezighouden van de ratio met bijvoorbeeld een ingewikkelde vraag of aan het fantaseren over of laten herinneren van een fijne gebeurtenis.”
Bij hevige prikangst
Bij hevige prikangst is het meestal niet alleen de pijn waar de cliënt bang voor is, maar is er sprake van een specifieke angst die van persoon tot persoon zal verschillen. Claudie vertelt: “Ik verken met de cliënt op onbewust niveau de aard, en soms ook de oorzaak, van de angst. Plus wat er nodig is om deze automatische angstreactie om te buigen naar een reactie die minder nadelen heeft voor de cliënt, terwijl de voordelen van de automatische reactie behouden blijven. Dit komt heel nauw.”
Bij jonge kinderen
Claudie geeft aan dat het bij jonge kinderen verstandig is om een van de ouders te betrekken bij de hypnotherapeutische interventie: “Het kind heeft immers vertrouwen in de ouder en de ouder kan aanwezig zijn voor en tijdens het prikken. Ik leer de ouder en het kind vervolgens om de pijnstilling in en uit te schakelen zonder mijn hulp.”
Altijd maatwerk
Als hypnotherapeut sluit je steeds aan bij de leefwereld, kracht en hulpbronnen van de cliënt, is de ervaring die José Klaassen-Kersten heeft: “Een uitgebreid intakegesprek is belangrijk om te achterhalen waar de angst mee te maken heeft, in welke situaties hij voorkomt en of er iets in het verleden ligt waaruit de oorzaak blijkt.”
Wanneer hypnotherapie?
Hypnotherapie is aangeraden als de belemmeringen die door prikangst optreden je hinderen in je dagelijks leven of als je medische behandeling en/of je gezondheid in gevaar komen. Zeker als cognitieve gedragstherapie niet helpt, is hypnotherapie vaak een goede behandelmethode.
Tips om zelf iets te doen bij prikangst
Claudie geeft aan dat je jezelf kunt coachen: “Merk je dat je angst voor prikken steeds heviger wordt? Dan kan het juist helpen je huisarts te vragen om een bloedonderzoek en jezelf voor en tijdens het prikken te coachen.”
Je kunt jezelf heel goed coachen met zelfhypnose die je hebt geleerd van je therapeut of door regelmatig te visualiseren hoe het is als je er ontspannen en rustig bij zit op het moment dat je geprikt wordt. Een hypnotherapeut kan je leren om deze rust en ontspanning stevig te verankeren, zodat het goede gevoel zal overheersen op momenten dat je daadwerkelijk geprikt wordt.
Tilly raadt aan om in hypnotherapie de onderliggende oorzaak van de angst aan te pakken. “Aanvullend kun je tijdens het prikken en in de aanloop er naartoe, de visualisaties van je therapeut beluisteren. Dit haalt de focus van het prikken af.”
Kort samengevat
Lichte prikangst kan te maken hebben met angst voor pijn. Bij hevige prikangst is meestal sprake van een andere angst. Dit verschilt van persoon tot persoon en de prikangst kan effectief worden behandeld met hypnotherapie, aangezien hierbij het onderbewuste direct wordt aangesproken om belemmerende overtuigingen te veranderen, emotionele ladingen los te laten en traumatische ervaringen te verwerken.
Meer weten? Of zoek je hulp?
Neem dan contact op met een van onze NBVH-hypnotherapeuten. Sommige therapeuten hebben een specialisme, andere werken met alle klachten. Op onze website kun je op zoek naar een hypnotherapeut bij jou in de buurt.